राजनीतिको फोहोर सफाई

अंकुर मासिकको पहिलो अंकवाट साभार


रमेश न्यौपाने
सँगै कलेज पढेका साथीभाइको जमघटमा कोही मेडिकल डाक्टर त कोही इन्जिनियर साथीहरु उपस्थित थिए । उनीहरुमध्ये कोही आफूलाई समाजको

‘हाइप्रोफाइल’ भएकोमा गर्व गर्दै थिए भने कोही अमेरिका र अस्ट्रेलियाको कमाइको फेहरिस्त सुनाउन मस्त थिए । सबैले आफ्नो बखान गरिहेको बेला एउटाले भने देशको राजनीतिबारे अकस्मात कुरा उठायो । ‘यसलाई सबैथोक थाहा होला’ अर्कोले चोर औंलो मतिर ठड्यायो । मैले सिर्फ मन्द मुस्कानमै आफूलाई सीमित गरे । ‘नालायक नेताहरुको पनि के कुरा गर्ने’ अर्कोले छलफललाई विषयान्तर गराउन कुरा मोड्न खोज्यो । त्यसपछि कुरा बाबा रामदेवको आन्दोलनको विश्लेषणतिर मोडियो ।


मलाई गफ गर्ने जागर नै चलेन । नढाटी भन्नुपर्दा, साथीहरुको त्यो जमघटमा सामेल हुन पुगेकोमा पछुतो लागिरहेको थियो मलाई । सबैजना आफ्नो प्रगति विवरण सुनाउन हतारिएझैं थिए । आफूलाई समाजको ज्ञाता सम्झने साथीहरुको संगतमा धरोधर्म म त्यति रमिन“ । भेलामा उठेका गफपछि भने मेरो मनमा एउटा दरिलो प्रश्नले डेरा जमाइरहेको छ ।

'अफकोर्स, राजेश हमाल ! ’

करिश्मा मानन्धर, नेपाली चलचित्र जगतकी सार्वधीक सफल नायीका हुन् । १४ वर्षकै उमेरमा वि.सं.२०४० मा चलचित्र अभिनय सुरु गरेकी मानन्धर २० वर्ष नेपाली रजतपटमा एकक्षत्र राज गर्न सफल भईन् । केही वर्षको अमेरिका बसाई पछि उनी अहिले गोदावारीस्थित आफ्नो निवासमा फुर्सदको दिन विताईरहेकी छिन् । प्रस्तुत छ, अंकुरको लागि रमेश न्यौपानेले उनीसंग गरेको अन्तरंग संवाद ।

तपाईंको नजरमा प्रेम ?
भित्री मनले महसुस गरेर प्रर्दशन गरिने अभिव्यक्ति ।
स्कूले जीवनमा एकदमै चकचके र बदमास हुनुहुन्थ्यो रे ?
होइन, म ज्ञानी थिए । स्कूले जीवनमा मलाई कसैले नायिका होली भन्ने अनुमान पनि गरेका थिएनन् ।
 जीवन कसैसँग साट्न पाए समकालीन संसारमा कोसँग साट्नु हुन्थ्यो ?
म आफ्नो जीवनसँग पुरै सन्तुष्ट छु ।
गहिरो पश्चाताप कहिले र केमा प¥यो ?
छैन, म कहिल्यै पनि आफूले गरेको कुरामा पश्चाताप गर्दिन ।
जीवनमा सबैभन्दा बढी खुसी भएको क्षण ?
छोरी कवितालाई पहिलो पटक देख्दा म सबैभन्दा खुसी भए ।
 समय र फुर्सद् पाए नेपालको कुन ठाउ“मा गएर समय बिताउन चाहनुहुन्छ ?
रारातिर ट्रेकिङ जाने तीव्र इच्छा छ ।

आफ्नै नजरमा तपाईंका तीन कमजोरी ?
अरुलाई छिटो विश्वास गर्छु, मनमा केही कुरा नराखी भन्छु र पछिल्लो समयमा अलि बढी बोल्न पनि थालेकी छु ।
 सबैभन्दा बढी विश्वास केमा गर्नुहुन्छ ?
आफु र आफ्नो क्षमतामाथि ।
कुनै बेला रुनुभएको छ ?
धेरै पटक । विशेषतः विदेशमा एक्लै हुँदा आफन्त सम्झेर रुने गर्थें ।

दुरीले नछेक्ने काम

रमेश न्यौपाने
orginally published on KANTIPUR daily's friday suppliment hellosukrabaar
जागीर अब १०–५ को काम मात्र रहेन । सुचना प्रविधिको विकास सागै हाम्रो दैनिकीमा सहजता मात्र हाएको छैन, अर्थोपार्जनको नया अवसर पनि त्यसैगरीनै जुटिरहेको छन् । आफु बसिरहेको एउटा कुनाबाट दुरदराजको कुनै व्यक्तीको लागी काम गर्नु पनि सम्भप छ – आउटसोर्सिङ मार्फत ।

त्यसैका एक अनुभवी हुन् नयाा बानेश्वरमा बस्दै आएका गुल्मीका ध्रुब ज्ञवाली । उनी कम्प्युटर प्रोगामर हुन् जसको सामान्यझै आफ्नो कार्यालय समय पनि छ । तर त्यसलेमात्र उनको आमदामीको काम गरिराखेको छैन । व्याक्तिगत तवरबाट आउने थुप्रै सफ्टवेयरहरु र वेबसाइटहरु पनि बनाउछन उनी । ९ वर्ष देखि सफ्टवेयर बनाउन थालेका ध्रुबले आजसम्म दर्जनौ सफ्टवेयर र वेब साइट बनाइ सकेका छन । भन्छन्, ‘अहिले पनि म भिन्न किसिमका सफ्टवेयर निर्माणमा व्यस्त छ’ु । पछिल्लो पटक चर्चामा आएका केहि सफ्टवेयर पनि उनले बनाएका छन । झण्डै २ वर्ष अगाडि नेत्रहिनहरुको

अभिभावकका काठमाडौं सपना

रमेश न्यौपाने

(orginally published in NAYAPATRIKA   on baishak 21, 2068) 

 

गाउँमै राम्रा कलेज खुलिसक्दा पनि काठमाडौं जानैपर्ने प्रवृत्तिबारे अभिभावक सचेत हुनुपर्छ आवश्यक ठूलै रकम खर्च गर्न नसक्ने अभिभावकले आफ्ना सन्तानलाई काठमाडौं पढाउने सपना सँगाल्नु उपयुक्त नहुन पनि सक्छ 

अघिल्ला वर्षमा झैँ एसएलसी यस वर्ष पनि सकियो । उच्च् शिक्षाका लागि बसाइँसराइको मौसम प्रारम्भ भएको छ । सन्तानलाई कता पढाउने भन्ने निर्णय गर्ने समय हो यो अभिभावकहरुको । निकट भविष्यमै प्लस टु सकेका विद्यार्थी पनि राजधानी ओइरिने क्रम तीव्र हुने पक्का छ । यो समयमा गरिने सानो निर्णयले जीवनमा ठूलो अर्थ राख्ने गर्छ । 
यससम्बन्धी एउटा प्रसंगबाट कुरा सुरु गरौँ । गाइँगुइँ सुन्न थालेको केही सातासम्म मलाई उनको इमान्दारी र स्वच्छतामा शंका लागेन । अध्ययनमा अब्बल भए पनि कमजोर आर्थिक अवस्थाका कारण उच्च शिक्षाका लागि उनको काठमाडौं यात्रा अनिश्चित भएको थियो । तैपनि हिम्मत गरिन् जागिर गर्दै पढ्ने । अनि तय भयो राजधानी यात्रा । साधारण परिवेशकी परिश्रमी केटीमा छोटो समयमै ठूलो परिवर्तन आउला भन्ने सामान्य अनुमान पनि थिएन । 
सिलसिलावश केही दिनमै उनको डेरामा पुगेँ । उनी त्यहाँ थिइनन् । घरबेटीलाई सोध्दा अघिल्लै दिन रातो नम्बर प्लेटको गाडी चढेर गएकी हुन् रे । आखिरमै गलत ठहरिएँ । 
उनी एउटी प्रतिनिधि पात्र हुन् यही समाजकी । मेरो पुस्ताका थुप्रै तन्नेरी

स्वतन्त्रत जीवन

‘बिद्यालयको सा“घुरो घेराबाट कलेज जीवनको स्वतन्त्रतामा प्रवेश गर्नु जीवनकै एउटा स्वर्ण समय हो । यसको ब्यवस्थापन जिम्मेवार र लगनशील भएर गर्न सकियो भने मात्र जीवन सुन्दर हुन्छ । नत्र जीवन बिग्रने र कुमार्गमा फस्ने बेला पनि यही नै हो ।’

रमेश न्यौपाने

यस बर्षको एसएलसी परिक्षा पनि सकियो । झण्डै ५ लाख बिद्यार्थी फलामे ढोकाको परिक्षामा सहभागि भएर जीवनको दोस्रो पाटोमा प्रवेश गरेका छन् । उनीहरुको फ्रिडम लाइफ प्रारम्भ हु“दै छ । ति सम्पूर्ण साथीहरुलाई ‘वेलकम टु फ्रिडम लाइफ’ । झोला बोकेर १० देखि ४ बजेसम्मका स्कुल अनि धेरै घण्टाका झन्झटिला ट्युसन र राती अवेरसम्मको जागराम सबै यही स्वतन्त्रता प्राप्तीको लागि थियो । अर्थात ‘फलामे ढोका पार गर्न ।’ यसै मेसोमा रहेर उपत्यकाका चार जना जेहेन्दार छात्र–छात्रास“ग भलाकुसारी गरीएको छ, जसले बिद्यार्थी जीवनका यी फरक पाटोलाई सजिलै झल्काउ“छ ।



ओमेगा इन्टरनेसनल हाई स्कुल, कुमारीपाटी, ललितपुरकी आरक्षा शाक्य एसएलसी सकेपछि आफूलाई अर्कै संसारमा प्रवेश पाएको अनुभव गर्दैछिन् । ‘हुन त केही हप्ता अघिभन्दा अहिले त्यति धेरै परिवर्तन आइसकेको त होइन, तर पनि मनोवैज्ञानिक असर पर्दो रहेछ’, उनको अनुभव सुन्दैमा लाग्थ्यो अघिको बाटो अब बेग्लै तरिकाको हुनेछ जुन स्कुले जीवनमा थिएन । स्कुल पढ्दाका ति दिन कहिल्यै आफ्ना वास्तविक चहाना अनुसार रहेनन् । ‘न त कहिल्यै प्रयाप्त ‘एक्सपोजर’ गर्ने अवसर नै हुन्थ्यो’, भन्छिन्, ‘काठमाण्डु छाडेको भनेको स्कुलले लगेको पोखरा भ्रमण मात्र हो ।’ त्यसबेला पनि शिक्षकहरुकै योजनामा पूर्ण भर पर्दै हिंड्नु पथ्र्यो । उनले खोजेको स्वतन्त्रताको अनुभव बल्ल गर्न पाउलिन् जस्तो छ । ‘यस बिचमा स्वतन्त्र भएर पश्चिम नेपालका दुर्गम गाउ“हरु घुम्ने रहर छ’, आरक्षाले बताइन् । एसएलसीकै चापले कहिल्यै उनी पढाई बाहेकका आफ्ना अन्य रुचिमा समय दिन पाइनन् । उनमा ती चहानाहरु सधै मनभित्रै दबिएर रहे । ‘तर’, भन्छिन्, ‘परिक्षा सकिएकै भोलिपल्ट स्कुलमा भएको अभिभावक दिवसमा बिना तयारी गएर नाचियो ।’ परिक्षाकै कारण कत्ति चाडपर्व र पारिवारिक जमघट मिस गर्नु परेको आफ्नो व्यथा उनले सुनाउदै भनिन्, “अबको केही समय मात्र परिवार र इस्टमित्रसंग विताउदै छु ।”

सँगैसँगै हुर्किएका जोडिहरु

हेलो शुक्रबारसँगैसँगै सम्बन्ध गासिएका केही प्रतिनिधि जोडिहरु जसले आफ्नो सम्बन्धलाई प्रेम, विश्वास, साझेदारी र लगनशिलतासँगै  अघि बढाए

रमेश न्यौपाने/ प्रदीप बस्याल

अंग्रेजीमा ‘कन्सिट’ नाम गरेको एउटा शब्द बिम्बको रुपमा खुबै चर्चित छ जसको अर्थ ‘दुई फरक धरातलका बस्तुहरु जबरजस्त एक हुनु’ भन्ने हुन्छ । त्यही बिम्ब दिलिप पौड्याल, ३२, र उनकी जीवनसाथी शारदा गौतम पौड्याल, २७, सँगको जीवनमा धेरै हदसम्म मेल खान्छ, उनीहरुकै विचारमा । यद्यपि फरक धरातलमा आधारित रहेर स्थापित भएता पनि त्यो एउटा सुन्दर, सुखद र सफल जीवनको नमूना पनि छ । 

हेटौंडा स्कुल अफ म्यानेजमेन्ट एण्ड सोसल साइन्सेजमा अंग्रेजी बिभाग प्रमुख दिलिपको घर बाग्लुङ जिल्लाको दगातुम्डाडा गाउमा छ जहाँ उनी गाईभैंसी चराउदै र घासदाउरा गर्दै हुर्किए भने काठमाण्डुको सामाखुसी घर भएकी शारदाको बाल्यकाल भारतको देहरादुनमा बित्यो । त्यहीबाट स्कुले जीवन पूरा गरेकी उनी पछि काठमाण्डु आई त्रिचन्द्र क्याम्पसबाटै भूगर्भशास्त्रमा स्नातकोत्तर त सकिन् तर गाउ“बस्तीस“ग उनको लामो सामिप्यता कहिल्यै रहेन । जीवनको संयोग नै मान्नुपर्छ ती फरक धरातलमा हुर्किएका यी दुई अहिले श्रीमान–श्रीमती छन् । उनीहरुको मागी विवाह हो । ‘तर विहेको प्रशंग उठेपछि विहेपूर्व नै हामीबिच प्रेम सम्बन्ध स्थापित भयो ।’ दिलिपले भन्दैगर्दा साथै रहेकी शारदाले हास्दै जोडिन्, ‘त्यसैले मागी प्लस प्रेम विवाह ।’ होली मनाउन काठमाण्डु छिरेका यी जोडिसँग हालैको एक बिहान साटिएको झण्डैं ३ घण्टे गफगाफ आफैमा रोचक थियो । सायद कुनै सेलिब्रिटीको हुदो हो त ट्याब्लोइडहरुमा निरन्तर छाइरहने जस्तो । 

‘...काठमाण्डु बाहिर बस्न सक्दिन, ...मन नपर्ने पेशा टिचिङ’, विहे पहिलेको कुराकानीमा शारदाले भन्ने गरेको कुरा दिलिप अझै सम्झन्छन् । तोकिएका दुवै दायरासँग दिलिप फेल खाइसकेका थिए । भन्छन्, ‘सायद त्यो आत्माहरुले नै  तय गरेको सम्बन्ध थियो र हामी जीवनसाथी बन्यौ ।’ त्यसबिचमा इन्टरनेट र मोवाइलले उनीहरुबिच मध्यस्तताको काम ग¥यो जसले धेरै नजिकबाट एकअर्कालाई परिचित गरायो पनि ।

विहेपछिको शारदाको पहिलो गाउ यात्राले एउटा नया दुनियासँग परिचित गरायो । ‘त्यो बिकट पहाडमा गाडिमा यात्रा गर्नु नै साहसीक काम मानिदो रहेछ’, शारदा सम्झन्छिन्, ‘गाडिको छानासँग बारम्बार टाउको ठोक्किने ।’ हिड्दा त उनको खुट्टामा निकै फोहरा उठिसकेका थिए । दिलिपलाई त लागिरहेको थियो शारदा यो बिजोग देखेर रुनेछिन् । यद्यपि दिलिपसँग विहे अघि भएका कुराकानीले नै उनलाई वेग्लै उर्जा दिएको थियो जसका कारण त्यसलाई उनी सहजै पचाउन सकिन् । दिलिप भन्छन्, ‘च्याटिङ र फोनमा उनले कहिल्यै धनसम्पत्तिबारेको कुरा गरिनन् । उनको ध्येय मेरो प्रकृति र बानीव्यवहार वुझ्ने मात्र हुन्थ्यो ।’

के पढ्दै छन् नेताहरु ?

नेताहरू पढ्दैनन् भन्ने भनाइ सडक बजारमा जतासुकै सुनिन्छ । कम बुद्धि र ज्ञानमै देशको भारी बोक्न बाध्य भनिएका यिनै नेतामध्ये केही छन्, जो पुस्तकलाई प्रेम गर्छन् र ज्ञानको खोजी गर्छन् । यसैले यिनले नेताको खराब छविकै बीच पनि अध्ययनशीलको छवि बनाएका छन् । र, यिनको विद्वताको झलक यिनका भाषण र लेखमा पनि देखिन्छ । ठूला पार्टीमा यस्तो छवि बनाएका केही नेताका पुस्तक र अहिलेको पढाइबारे रमेश न्यौपानेको रिपोर्ट 

नेताले पनि पढ्छन् वा पढेका नेता पनि छन् भन्नुपर्‍यो भने धेरैले सबभन्दा पहिले लिने नाम हो, डा. बाबुराम भट्टराई । कुनै बेलाका एसएलसी बोर्ड फस्ट यी विद्यावारिधि नेताको पढ्ने बानी अहिले पनि उस्तै छ । संविधानसभाको सबभन्दा ठूलो दल माओवादीका उपाध्यक्षका रूपमा उनको दीर्घकालीन र दैनिक कामको छुट्टै रुटिन छ । तर, व्यस्तताका बीच पनि उनी पढ्ने समय निकाल्छन् ।

'म राति खाना खाएपछि २-३ घन्टा ओछ्यानमै पढ्छु, पढ्नका लागि यो उपयुक्त समय हो,' उनी भन्छन् । दिउँसो पढ्ने समय निकाल्न नसक्ने सबै पेसाका मान्छेलाई यो समय पढ्न राम्राे हुने उनको सुझाव छ । 'सबै पेसाका मान्छे व्यस्त हुन्छन्, नेताले मात्र पढ्ने समय नपाउने होइन,' प्रायः नेताले पढ्ने समय पाइएन भनेर गर्ने गरेको गुनासोका विषयमा उनले भने, 'समय आफैं हुने होइन, व्यवस्थापन गर्न सक्नुपर्छ ।' उनी प्रायः राति १२/१ बजेसम्म पढ्छन् । 'कहिलेकाहीँ त पूरै रात पनि पढेको छु,' उनले सुनाए । बेलायती लेखक स्टफेन हकिङस भट्टराईका पि्रय लेखक हुन् । 'उनको अ बि्रफ हिस्ट्री अफ टाइम आजसम्म मैले सर्वाधिक रुचाएको पुस्तक हो,' उनले भने । उनी अहिले हकिङ्सकै पुस्तक 'ग्रान्ड डिजाइन' पढिरहेका छन् ।


originally published at Koseli, kantipur.