रमेश न्यौपाने
तस्विर-लेखक
बिदाहरु धेरैले धेरै तरिकाले मनाउँछन् । कोही परिवारसँग घुम्न जान्छन् । कोही घरमै बसेर टिभी हर्ेर्दै, पढ्दै रमाउँछन् । कोहीले त घरका काममा आमाबुवालाई सहयोग पनि पुर्याउँछन् होला । तर नवलपरासी जिल्लाको निकै उच्च भागमा रहेको दर्ुगम गाउँ रुचाङ्गका बालबालिकाहरुले भने गाउँका ब्रि्रीएका बाटोघाटो बनाउँदै, स्कुल नजाने बालबालिकालाई बिहान-साँझ पढाउँदै र गाउँमा सरसफाई सम्बन्धी जनचेतना मूलक काम गरेर बिदाको सदुपयोग गर्ने गरेका छन् । अझ लामो बिदामा गाउँ बाहिरबाट राम्रा स्कुलमा पढेर आएकाहरुले गाउँकै बिद्यालयमै गएर कोर्सका साथसाथै हाल देशभित्र र बाहिर भइरहेका घटनाहरुबारे पनि जानकारी गराउँछन् ।
यसपटकको जाडोबिदामा जनचेतना बाल समूह, आमडाँडा, रुचाङ्गका बालबालिकाहरुले गएको बषर्ामा पहिरो र आकासे पानीले बिगारेको गाउँको बाटो राम्रो बनाए । "ठूलाबढाले खाली कुरामात्र गरे, त्यसैले हामी आफै बाटो बनाउन तम्सियौँ ।"- क्लबका सदस्य देउराज रानाले भने । उनी लुम्बिनी मावि कावासोतीमा पढ्छन् । "गाउँ जाँदा केही राम्रो काम गर्न पाए निकै रमाइलो हुँदो रहेछ ।" उनले भने । उनीहरुले रुचाङ्ग-६ को आमडाँडा देखि मौलाथर हुँदै राहुदीसम्म पुग्ने झण्डै ३ किलोमिटरको ब्रि्रीएको बाटो बनाए । ५ दिन लगाएर उनीहरुले यो काम सकेका हुन् । सबैले आ-आफ्ना घरबाटै कुटो-कोदालो र हसिँया लिएर काम गर्न पुगेका थिए । त्यसैगरी गाउँकै आवतजावत बढी हुने ससाना गोरेटो एवं घोडेटो वरपरका बाक्ला झाङ्गहरु प्ानि हटाएर बाटोलाई राम्रो र सुरक्षित बनाए । उनीहरु ब्ााल समूहबाटै निर्ण्र्ाागरेर जम्माजम्मी २५ जना थिए । ठूलाहरुले खन्ने र सानाहरुले माटो फ्याक्ने गरी कामको भागबण्डा उनीहरुले बाल समूहको बैठकबाटै गरेका हुन् ।
त्यसैगरी रुचाङ्ग-९, आर्बिनका बालबालिकाहरु त बिदाको समयमा स्कुल नगएका बालबालिकालाई बिद्यालय पुर्याउन नजाने घरहरु पुगेर बिद्यलाय जान भन्दै आग्रह गर्छन् । केटाकेटीले भनेको नर्टर्ेेन कि भनेर उनीहरु ब्ााल समूहका बालबालिकाको साथै बिदामा गाउँमा आउने गाउँकै नाम चलेका र सबैले मान्ने गरेका ब्यक्तिलाई पनि साथै लैजान्छन् । "गाउँमा जाँदा सबै बालबालिकासँगै घरघर पुगेर पढाइको महत्व बुझाई पढ्न आग्रह गरेपछी धेरैले मानेका उदहारण प्रशस्तै छन् ।"- गाउँबाट सबैभन्दा धेरै पढ्ने मध्येका एक एवँ रेडियो नेपालका नवलपरासी रिपोर्टर के बी रानाले भने । "बिभिन्न दलित एवँ बिपन्न वर्गका बालबालिकाले पाउने छात्रावृत्ति रकम र कक्षा ८ सम्म सरकारले निःशुल्क पढाइदिने कुरा त उनीहरुलाई थाह नै रहेनछ ।"-रानाले थपे । अझ शिवशक्ति बाल क्लबकै बालबालिकाहरुले शुरुवात गरेको विहानी कक्षा अहिले बिद्यालयमा परिणत भएको छ । समुदी सतहदेखि ३४०७ मिटर उचाइमा रहेको रुचाङ्गको दशरथ डाँडामा ३ बर्षअघि बाल क्लबका अघुवा सदस्यहरुले स्कुल जान नसक्ने ससाना बालबालिकाहरुलाई विहानमा पढाउने कार्यको थालनी गरेका थिए । "यहाँबाट नजिकको प्राथमिक बिद्यालय जान पहाडको कठिन बाटो घन्टौं लगाएर जानुपथ्र्यो । जुन कुरा ससाना भाइबहिनीहरुलाई असम्भव हुने हुँदा हामीले बिहानी कक्षा संचालन गरेका थियौ ।"-क्लबका सदस्य रन बहादुर सारुले बताए । १७ घर मगर परिवार रहेको उक्त बस्तीमा शुरुमा ३६ बालबालिकाहरु प्ाढ्नबाट बंचित थिए । अहिले बिद्यालय बनेपछी दशरथ डाँडाका ५० भन्दा बढी बालबालिकाले पढ्ने अवसर पाएका छन् । "अहिले उक्त बिद्यालय त्यहाँकै बालकल्याण प्राबिको शाखाको रुपमा रही कक्षा ४ सम्म पर्ढाई हुन्छ । " भीमबहादुर थापाले बताए ।
त्यसैगरी रुचाङ्गकै बडा नँ ४ मा नमूना बाल समूहले त्यहाँका दलित बिद्यार्थीहरुलाई बिहान बेलुका चौतारमा पढाउने काम गर्यो । अझ उनीहरुलाई त रुचाङ्ग गाबिसले आर्थिक सहयोग पनि गर्यो । "जसले गर्दा उनीहरुलाई कपी कलम किनिदिनुका साथै बिद्यालय भर्ना गराउने काम सम्म गरियो ।"- अध्यक्ष तोप बहादुर रानाले भने । अझ यस वडाबाट यस पटक पहिलोचोटी नियमिततर्फएसएलसीमा ज्ञानीसरा रकिमले पास गरेपछी छोरीलाई पनि पढाए केही गर्न सक्छन् भन्ने शिक्षा मिलेको छ । उनी पनि अहिलेको बिदामा त्यहाँकै प्राथमिक बिद्यालयमा पढाइन् । त्यसका साथै गाउँमा सफा एवँ स्वच्छ वातावरण बनाउन घरनजिकै पाल्ने बुंगुरको गोठलाई पर सार्ने काम पनि तिनै बालक्लबले गरे । "त्यसो गर्न बुढाहरुलाई मनाउन त निकै सास्ती पर्यो, तर चौतारमा ठूलाबडा, मान्यजन एवँ बालबालिकाको भेला गराएर त्यसो गर्नुको फाइदा बताएपछी अन्ततः उनीहरु हृाम्रै कुरामा सहमत भए ।"- झवीलाल चुहानले भने ।
via Junkiri Suppliment on Nagarik Daily